Internationale jongeren bezoeken Cambodja’s verleden en heden

Na jaren van geweld en burgeroorlog zoekt Cambodja nu naar manieren om met het verleden om te gaan. Er is het Rode Khmer tribunaal, waarin vijf kopstukken van het toenmalige regime terechtstaan. Maar er is méér nodig. Zeven jongeren-vertegenwoordigers uit Rwanda, Peru en Guatemala reisden in September en Oktober door Cambodja om te leren van wat Cambodja doet met haar verleden. Aan het einde van de reis deden zij aanbevelingen vanuit hun eigen ervaringen met verzoening, herdenking en gerechtigheid.

De reis startte met een 6-daagse conferentie, waarin 350 jongeren vanuit de hele wereld samenkwamen in Siem Reap, thuisplaats van de beroemde Angkor tempels. Op 21 September, Internationale dag van de vrede, liepen de jongeren met anderen uit landen als Laos, Thailand, Filipijnen, Nepal, Myanmar en natuurlijk Cambodja in een vredesmars door Siem Reap. Een uitzonderlijke gebeurtenis voor Cambodja, waar de overheid dit soort tochten vaak verbiedt.

Sarah tijdens de conferentie

Gedurende een reis van drie weken die volgde bezochten de zeven internationale jongeren verschillende organisaties die werken aan verzoening en herdenking in Cambodja. Er worden volgens hen vele activiteiten ondernomen in Cambodja om de jongere generaties te laten leren over wat er in het verleden is gebeurd.

“Maar er zijn ook veel dingen die nog kunnen worden verbeterd,” aldus Maurice Mugabowagahunde uit Rwanda op een persconferentie afgelopen zaterdag. “Toen wij met [Cambodjaanse] jongeren praatten, ontdekten we dat er geen boeken over de Rode Khmer periode beschikbaar voor hen zijn. De leraren hier zeggen dat er maar weinig over de Rode Khmer periode in het school curriculum is opgenomen,” voegt hij hieraan toe.

“We moeten ervoor zorgen dat de geschiedenis van de Rode Khmer in het curriculum wordt opgenomen, zodat de geschiedenis zich niet kan herhalen”, stelt Daniel Roca Sulca, een van de jongeren-vertegenwoordigers uit Peru.

Ook wezen de internationale jongeren op het belang van het creeeren van monumenten en plekken van herdenking in Cambodja. Het herdenken van doden en voorvaderen is een belangrijk deel van de Cambodjaanse cultuur. De vele anonieme massagraven uit de Rode Khmer periode maken het vaak onmogelijk voor families om de overblijfselen van hun voorvaderen op traditionele wijze te eren. Publieke plekken van herdenking van de slachtoffers zouden in beperkte mate in deze behoefte kunnen voldoen.

Cambodja kent enkele Stupa’s, of traditionele Buddhistische monumenten, die zijn gebouwd om de slachtoffers van het Rode Khmer regime te herdenken. Maar volgens de internationale jongeren kan er méér worden gedaan op dit gebied

“In Rwanda gebruiken we voor het onderwijzen van jonge mensen herdenkingsmuseums, we hebben deze museums over het hele land. De entree is gratis en we nodigen studenten uit om de exposities te komen bekijken en om het verleden te zien en te bezoeken,” zegt Mugabowagahunde. “Ik zie dat [in Cambodja] deze herdenkingsmuseums zouden kunnen helpen, omdat veel jonge mensen niet geloven wat er is gebeurd.”

Mugabowagahunde stelt verder dat het belangrijk is om herdenkingsplekken als de beruchte Killing Fields en het Toul Sleng genocide museum te behouden.

Andreas Selmeci, coordinator van de DED, de dienst voor Duitse ontwikkelingssamenwerking die de reis van de internationale jongeren heeft gefinancierd, hoopt op een wijze beslissing van het tribunaal wat betreft herstelbetalingen aan de slachtoffers. “Er zullen beslist geen individuele herstelbetalingen zijn, zoals bijvoorbeeld het geval is in Peru. Maar volgens de regels van de ECCC [tribunaal] hebben de civiele partijen in het tribunaal het recht om collectieve morele herstelbetalingen te vragen”, aldus Selmeci.

Deze reis van de internationale jongeren is een goede manier voor Cambodja om te leren van ervaringen uit andere landen, stellen de deelnemers van de reis. “Het is een manier [voor Cambodjanen] om de wereld te begrijpen en te werken aan vrede. Het vertellen en het leren over wat er is gebeurd tijdens de genocide is een mogelijkheid om te werken aan de toekomst”, zegt Filiberto Celada Alejos, vertegenwoordiger uit Guatemala.

Ook de organisatoren, de Cambodjaanse organisatie Youth for Peace, waren erg te spreken over het verloop van de reis. “Ik denk dat het erg belangrijk is dat zij uit de verschillende landen zijn gekomen waar ze geweld hebben meegemaakt, om hun ervaringen uit het verleden te delen met het publiek en de wereld”, stelt Chhit Muny, programma manager van Youth for Peace. “We hebben dingen ontdekt die we zouden moeten doen gerelateerd aan herstelbetalingen, verzoening, plekken van herdenking en herdenkings museums in de gemeenschappen.